ΕΜΒΟΛΙΑ ΣΤΟΥΣ ΕΝΗΛΙΚΕΣ

Τα εμβόλια αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες προόδους της σύγχρονης ιατρικής. Έχουν συμβάλλει τα μέγιστα στην εξάλειψη ή την σημαντική μείωση της νοσηρότητας και θνησιμότητας διαφόρων λοιμώξεων, είτε από ιούς είτε από μικρόβια. Εμβόλια γίνονται τόσο στα παιδιά, όσο και στους ενήλικες. Υπάρχουν εμβόλια που συστήνεται να γίνονται σε όλο τον  πληθυσμό και άλλα που συστήνεται να γίνονται σε ομάδες υψηλού κινδύνου για νόσηση από το παθογόνο που καλύπτεται από το συγκεκριμένο εμβόλιο. Παρακάτω θα αναφερθούμε στα εμβόλια που πρέπει να κάνουν οι ενήλικες.

Το εμβόλιο της γρίπης είναι ένα εμβόλιο που γίνεται μια φορά το χρόνο, την περίοδο Οκτωβρίου-Νοεμβρίου. Χρειάζονται 2 εβδομάδες ώστε ο οργανισμός να δημιουργήσει αντισώματα εναντίον του ιού της γρίπης. Πρέπει να το κάνουν όλοι οι ενήλικες άνω των 60 ετών καθώς και άτομα 19-60 ετών που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες. Τέτοια είναι άτομα που έχουν

• άσθμα ή χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια,
• Σοβαρή καρδιακή νόσο,
• Σακχαρώδη Διαβήτη,
• Ανοσοκαταστολή, είτε κληρονομική είτε λόγω φαρμακευτικής αγωγής για κάποιο νόσημα,
• κάνει μεταμόσχευση κάποιου οργάνου
• δρεπανοκυτταρική αναιμία ή άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες,
• χρόνια νεφρική ανεπάρκεια
• χρόνια νευρολογικά ή νευρομυϊκά νοσήματα
• πολύ αυξημένο σωματικό βάρος
• Επίσης ΟΛΕΣ οι έγκυες γυναίκες, λεχωίδες και θηλάζουσες
• Άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά < 6 μηνών ή με άτομα που ανήκουν στις παραπάνω ομάδες υψηλού κινδύνου, είτε στο σπίτι είτε στο χώρο εργασίας (εργαζόμενοι σε χώρους υγείας και σε γηροκομεία)
• Κλειστοί πληθυσμοί, όπως προσωπικό και σπουδαστές κλειστών σχολών, ιδρυμάτων, κλπ.

Να σημειωθεί ότι το εμβόλιο της γρίπης πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο, γιατί τα στελέχη του ιού της γρίπης που προκαλούν την νόσο αλλάζουν από χρονιά σε χρονιά, και κατά συνέπεια αλλάζει και το εμβόλιο.

Ο εμβολιασμός κατά του πνευμονιόκοκκου περιλαμβάνει 2 εμβόλια, το συζευγμένο 13δύναμο και το πολυσακχαριδικό 23δύναμο. Το 13δύναμο είναι το πιο σύγχρονο και είναι πιο αποτελεσματικό από το 23δύναμο, το οποίο όμως από την άλλη καλύπτει περισσότερα στελέχη πνευμονιόκοκκου. Τα άτομα > 65 ετών πρέπει να κάνουν 1 δόση και από τα 2 εμβόλια. Πρώτα πρέπει να γίνεται το 13δύναμο και μετά από 6-12 μήνες το 23δύναμο. Άτομα 19-65 που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου, καθώς και οι συστηματικοί καπνιστές, οι πάσχοντες από λειτουργική ή ανατομική ασπληνία (έλλειψη σπλήνα), οι φέροντες κοχλιακά εμφυτεύματα και ασθενείς με διαφυγή εγκεφαλονωτιαίου υγρού, πρέπει να κάνουν 1 δόση 13δύναμου, μετά από 6-12 μήνες 1 δόση 23δύναμου και μετά από 5 έτη 2η δόση του 23δύναμου.

Το εμβόλιο διφθερίτιδας-τετάνου (Td) και ακυτταρικό κοκκύτη (ΤdaP) πρέπει να χορηγείται σε 3 δόσεις σε όλους τους ανεμβολίαστους ενήλικες ή να συμπληρώνονται οι 3 δόσεις σε όσους είναι μερικώς ανεμβολίαστοι. Η μία δόση πρέπει να είναι με Τdap και οι υπόλοιπες με Td. Εφόσον ένας ενήλικας έχει λάβει 1 δόση Tdap, πρέπει να κάνει 1 δόση Td κάθε 10 χρόνια. Επίσης, πρέπει να εμβολιάζονται με 1 δόση Τdap έγκυες γυναίκες μεταξύ 27ης και 36ης εβδομάδας κύησης, καθώς και ανεμβολίαστες λεχωίδες, ανεξάρτητα από το πότε έχουν λάβει την προηγούμενη δόση Td ή Tdap.

Το 4δύναμο εμβόλιο κατά του ιού των ανθρώπινων κονδυλωμάτων (HPV) προσφέρει προστασία έναντι των πιο συχνών υποτύπων του ιού που σχετίζονται με δημιουργία καρκίνου ή με ανάπτυξη κανδυλωμάτων. Συστήνεται να γίνεται σε 3 δόσεις σε όλες τις γυναίκες 11-28 ετών. Μπορεί να γίνεται και σε άρρενες 9-26 ετών, κυρίως για προστασία από κονδυλώματα, αλλά από καρκίνους στοματικής κοιλότητας σχετιζόμενους με τον HPV. Δε συστήνεται να γίνεται κατά την διάρκεια της κύησης. Αν ωστόσο διαπιστωθεί ότι μια γυναίκα είναι έγκυος μετά την έναρξη του εμβολιασμού, δεν συστήενται διακοπή της κύησης αλλά ολοκλήρωση του εμβολιασμού μετά το πέρας αυτής.

Το εμβόλιο ενάντια στον έρπητα ζωστήρα πρέπει να χορηγείται άπαξ σε όλους τους ενήλικες >60 ετών, ανεξάρτητα αν έχουν περάσει στο παρελθόν έρπητα ζωστήρα, εκτός αν πάσχουν από σοβαρή ανοσοκαταστολή, οπότε το εμβόλιο αυτό αντενδείκνυται.  

Το εμβόλιο της ανεμοβλογιάς γίνεται σε όλους τους ενήλικες που δεν έχουν επιβεβαιωμένη ανοσία (νόσηση ή προηγούμενο εμβολιασμό) και δεν είναι ανοσοκατασταλμένοι. Γίνεται σε 2 δόσεις. Όσες έγκυες γυναίκες δεν έχουν αποδεδειγμένη ανοσία πρέπει να εμβολιάζονται με μια δόση του εμβολίου μετά το τέλος της κύησης και με την 2η δόση 4-8 εβδομάδες μετά.

Το 4δύναμο συζευγμένο εμβόλιο κατά του μηνιγγιτιδόκοκκου πρέπει να χορηγείται άπαξ σε ανεμβολίαστους πρωτοετείς φοιτητές, ειδικά αν διαμένουν σε εστίες, σε επαγγελματίες υγείας που εκτίθενται σε καλλιέργειες μηνιγγιτιδόκοκκου σε εργαστήρια, σε στρατιώτες και ταξιδιώτες που ζουν ή πρόκειται να ζήσουν σε χώρες της υποσαχάριας Αφρικής, όπου υπάρχει αυξημένη επικινδυνότητα για λοίμωξη από μηνιγγιτιδόκοκκο, καθώς και σε ταξιδιώτες-προσκυνητές στην Μέκκα. Επίσης, πρέπει να γίνεται σε άτομα με ασπληνία, με έλλειψη του συμπληρώματος και με λοίμωξη από HIV.

Το εμβόλιο ενάντια στο ιό της ηπατίτιδας Α μπορούν να το κάνουν όσοι ενήλικες το επιθυμούν. Ωστόσο, πρέπει να γίνεται σε χρήστες ναρκωτικών, σε ομοφυλόφιλους άνδρες, σε χειριστές τροφίμων, σε ταξιδιώτες που πηγαίνουν σε περιοχές με υψηλή ενδημικότητα ηπατίτιδας Α και σε άτομα με χρόνια ηπατική νόσο ή που λαμβάνουν παράγοντες πήξης. Επίσης, συστήνεται να εμβολιάζονται άτομα που έχουν την φροντίδα παιδιών από περιοχές με υψηλή ενδημικότητα της νόσου μέσα σε 2 μήνες από την άφιξη του παιδιού στην χώρα. Μάλιστα, το καλύτερο είναι η 1η δόση να γίνεται τουλάχιστον 2 εβδομάδες πριν την άφιξη του παιδιού. Η μία δόση προστατεύει για ένα χρόνο περίπου. Αν 6-12 μήνες μετά την 1η δόση γίνει και μια δεύτερη, η προστασία ξεπερνάει τα 10-20 χρόνια.

Το εμβόλιο ενάντια στον ιό της ηπατίτιδας Β πρέπει να γίνεται σε όλους τους ενήλικες που δεν έχουν εμβολιαστεί κατά την παιδική τους ηλικία. Ιδιαίτερα όμως πρέπει να το κάνουν άτομα που έχουν πολλούς ερωτικούς συντρόφους, ομοφυλόφιλοι, χρήστες ναρκωτικών ουσιών, επαγγελματίες υγείας, εκδιδόμενα άτομα, ταξιδιώτες σε ενδημικές περιοχές για ηπατίτιδα Β, άτομα που έχουν στενή σχέση με ασθενείς με ηπατίτιδα Β, καθώς και άτομα υπό αιμοκάθαρση. Ο πλήρης εμβολιασμός περιλαμβάνει 3 δόσεις συνολικά.

Τέλος, υπάρχει το συζευγμένο εμβόλιο έναντι του αιμόφιλου τύπου b, το οποίο συστήνεται να χορηγείται άπαξ σε άτομα με δρεπανοκυτταρική αναιμία, σε ασθενείς με σπληνεκτομή (ή τουλάχιστον 14 ημέρες πριν υποβληθούν σε προγραμματισμένη σπληνεκτομή) και σε ανοσοκατασταλμένα άτομα που δεν είχαν ποτέ εμβολιαστεί με το εμβόλιο. Δεν συστήνεται να γίνεται σε ασθενείς με HIV γιατί είναι μικρός ο κίνδυνος να νοσήσουν από αιμόφιλο.

Και μην ξεχνάμε ότι η πρόληψη είναι πάντοτε καλύτερη από την θεραπεία.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΛΑΤΗΣ MD

EΙΔΙΚΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ

Επιμελητής Α’ Παθολογικής Κλινικής Νοσοκομείου “ΜΗΤΕΡΑ”